Α΄. Παλιοχώρι
Είναι η περιοχή του «παλιού χωριού», όπου ήταν χτισμένο το παλιό χωριό. Πρόκειται για μια μεγάλη περιοχή, που εκτείνεται από τα δυτικά όρια του χωριού μέχρι το «βαρκό». Είναι μια μικρή κοιλάδα, που διαρρέεται από το ρέμα Δερελιώτης ποταμό. Περιβάλλεται από δύο λοφοσειρές.
Α1. Βόρεια Λοφοσειρά
Ξεκινάει από το λόφο στη βόρεια άκρη του χωριού και φτάνει βορειοδυτικά ως τα όρια με τον Ασβέστη και τη Μακρυρράχη.
Αλωνάκι. Είναι ένα μικρό πλάτωμα πάνω στη λοφοσειρά. Είναι πολύ κοντά στα τελευταία σπίτια του χωριού. Μοιάζει με αλώνι (ίσιωμα), από το οποίο πήρε και το όνομα. Εκεί οι νέοι και τα παιδιά μαζεύονταν την Πρωτομαγιά για να υποδεχτούν την άνοιξη. Έφτιαχναν στεφάνια από κλαδιά, τα οποία στόλιζαν με τον «βάρβαρο», άγριο λουλούδι του βουνού.
Κούκος. Βρίσκεται συνέχεια μετά το «αλωνάκι» προς τη Μακρυρράχη. Πήρε το όνομα από την ιδιαίτερη μορφή. Επειδή το έδαφος είναι «σπανό», γυμνό έγινε αναδάσωση της περιοχής τη δεκαετία του 1980.
Ξεροβούνι. Είναι η ψηλότερη κορυφή της λοφοσειράς κατάφυτη κυρίως με πουρνάρια.
Προσήλιο. Πήρε το όνομα από το γεγονός ότι λούζεται σχεδόν όλες τις ώρες της ημέρας από τον ήλιο. Είναι ζεστή και υγιεινή περιοχή.
Λιβάδια. Καλλιεργήσιμη γη και βοσκότοποι στα δεξιά του ασφαλτοστρωμένου επαρχιακού δρόμου Περιβολίου – Παλαιάς Γιαννιτσούς μετά το μαντρί του Νικολάου Δ.Κούρτη.
Καμένο μαντρί. Εξαιρετικός βοσκότοπος. Γι’ αυτό πάντα υπήρχαν εκεί μαντριά. Προφανώς πήρε το όνομα από μαντρί που κάηκε παλιά.
Αφράτος. Κορυφή στα όρια με τη Μακρυρράχη.
Τσιμούλες. Βοσκότοπος και αυτός συνέχεια από το «καμένο μαντρί». Χαρακτηριστικές οι πέτρες που μοιάζουν να είναι φυτεμένες, γεγονός που έδωσε και το όνομα.
Α2. Νότια Λοφοσειρά
Μύλος. Ο παλιός νερόμυλος που για πολλά χρόνια εξυπηρέτησε τους κατοίκους όλων των γύρω χωριών. Σήμερα έχει αναπαλαιωθεί για να θυμίζει τα περασμένα μεγαλεία.
Καστρί. Η πρώτη από δύο κορυφές της λοφοσειράς.
Πυργάκης. Η δεύτερη και ψηλότερη κορυφή. Ύψωμα στρατηγικής σημασίας.
Κοτρώνι. Ομαλός λόφος. Πήρε το όνομα από μία μεγάλη πέτρα (κοτρώνα) που υπάρχει εκεί. Εκεί είναι χτισμένος ο Αη Λιας.
Πουρνάρα. Η περιοχή πέρα από το «κοτρώνι», κοντά στην περιοχή, όπου έχουν φυτευτεί πεύκα. Πήρε το όνομα προφανώς από μεγάλο πουρνάρι.
Αλαταριές. Αποτελεί φυσικό πέρασμα από το «παλιοχώρι» στο «μπουγάζι». Βρίσκεται πάνω από τη «μητσιάρα». Το έδαφος γυμνό και πετρώδες ήταν κατάλληλο για το τάισμα των ζώων με αλάτι τους φθινοπωρινούς μήνες, από όπου και το όνομα.
Ανάμεσα στις δύο λοφοσειρές και ξεκινώντας από τα όρια του χωριού διακρίνονται τα ακόλουθα τοπωνύμια:
Χαμομήλι. Έκταση με μικρή κατωφέρεια στα νοτιοανατολικά του χωριού γεμάτη χαμομήλι, έμοιαζε με κατακίτρινο χαλί. Αργότερα οικοδομήθηκε και αποτέλεσε τον ομώνυμο οικισμό.
Κοντοκλάρι. Το πλάτωμα ανάμεσα στο «καστρί» και το «κοτρώνι». Παλιά είχε χαμηλό, κοντό κλαρί, από το οποίο πήρε το όνομα. Αργότερα περιφράχτηκε και δεντροφυτεύτηκε, αλλά δυστυχώς κάηκε από πυρκαγιά.
Κασέλια. Περιοχή που μοιάζει με μπαούλο, κασέλα.
Ζωναράκι ή Ζωνάρια. Στενή λωρίδα γης, σαν ζώνη, γυμνή ανάμεσα σε θαμνώδη έκταση στο πάνω αριστερό της «κουτσόβρυσης».
Αμπέλια. Όπως μαρτυράει και το όνομα είναι η περιοχή όπου υπήρχαν παλιά τα αμπέλια του χωριού. Καταστράφηκαν από φυλλοξήρα τη δεκαετία του 1950. Φυτεύτηκαν και πάλι χωρίς όμως επιτυχία. Βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου προς το εξωκκλήσι της Αγίας Τριάδας.
Πύργος. Πήρε το όνομα από ένα πύργο, που υπήρχε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 απέναντι και νότια από την Αγία Τριάδα.
Κουτσόβρυση. Λόφος απέναντι από την Αγία Τριάδα στα νότια.
Κοπριές. Καλλιεργήσιμη έκταση.
Αχλαδιές. Καλλιεργήσιμη έκταση από τις πιο γόνιμες, όπου παλιά υπήρχαν πολλές αχλαδιές.
Μητσιάρα. Δασική και κτηνοτροφική έκταση ανάμεσα σε δύο λόφους και με ρυάκι στη μέση. Παλιά ανάβλυζε νερό όλο το χρόνο. Πιθανότατα οφείλει το όνομα σε κάποιον κτηνοτρόφο, που είχε εκεί το μαντρί του ονόματι Μήτσιος, Μητσιάρας.
Πρέγκι. Πλαγιά δίπλα από τη «μητσιάρα» με πυκνή δασική βλάστηση.
Κρι. Καλλιεργήσιμη έκταση μεταξύ «μητσιάρας» και «κουτσόβρυσης».
Μανάβικα. Πεδινή γόνιμη καλλιεργήσιμη περιοχή από τη «μητσιάρα» μέχρι το ρέμα.
Κοτρώνια. Πεδινή καλλιεργήσιμη γη στα αριστερά του επαρχιακού δρόμου μέχρι το ρέμα απέναντι από το «καμένο μαντρί» και τις «τσιμούλες». Οι πολλές μεγάλες πέτρες (κοτρώνια) είναι το χαρακτηριστικό της περιοχής.
Κουλούρια. Πεδινή καλλιεργήσιμη έκταση συνέχεια και μετά τα «κοτρώνια», που μοιάζει με κουλούρι.
Τρανός πλάτανος. Υπεραιωνόβιος πλάτανος με πολύ χοντρό κορμό στην αριστερή πλευρά του ρέματος βλέποντας προς τα δυτικά κοντά στα «μανάβικα». Από την πολυκαιρία είχε σχηματίσει μεγάλη κουφάλα, όπου οι αγρότες εύρισκαν καταφύγιο σε κακές καιρικές συνθήκες. Καταστράφηκε από τη φθορά του χρόνου αλλά και φωτιά τη δεκαετία του 1960.
Πλατάνια. Δίπλα στο ρέμα και εξαιτίας των νερών που είχε χειμώνα καλοκαίρι, υπάρχουν πολλά ψηλά και μεγάλα πλατάνια από τα «κουλούρια» μέχρι του «καλυβά». Στον πλούσιο ίσκιο τους ξεκουράζονταν οι θεριστάδες στα διαλείμματα της δουλειάς. Επίσης στάλιζαν πολλά κοπάδια ζώων.
Παλιαχυρώνες. Αριστερά του δρόμου για το «βαρκό». Παλιά υπήρχαν αποθήκες (αχυρώνες), όπου οι κάτοικοι αποθήκευαν ζωοτροφές.
Καλυβάς. Καλλιεργήσιμη και μη περιοχή στα όρια Περιβολίου – Μακρυρράχης – Ασβέστη. Υπήρχε πηγή (άμπλας), γνωστή σαν «άμπλας του φούσκα». Σώζεται μέχρι σήμερα.
Β΄. Βαρκό
Πλατανόρεμα. Περιοχή στα όρια «βαρκό» και «παλιοχώρι» κατάφυτη από ψηλά πλατάνια που διαρρέεται από τον Δερελιώτη ποταμό.
Αγκορτσόλογγος. Περιοχή με πολλές αγκορτσιές, αλλά και καλλιεργήσιμα κομμάτια.
Καραθανάση. Προσήλια περιοχή στη δεξιά πλευρά και στα όρια με τον Ασβέστη. Πιθανόν πήρε το όνομα από κτηνοτρόφο που είχε εκεί τη στάνη.
Μπήλιος. Κατάφυτη πεδινή έκταση στα όρια με τον Ασβέστη. Τόπος κατάλληλος για εκδρομή (με το σχολείο ή την πρωτομαγιά).
Παλιούρας. Η θέση οφείλει το όνομά της στην οικογένεια κτηνοτρόφων Παλιούρα από την Αγία Τριάδα Ευρυτανίας. Ήταν έξι αδέλφια, τρία αγόρια (Ιωάννης, Δημήτριος και Κωνσταντίνος) και τρία κορίτσια, όλα ανύπαντρα όσο βρισκόταν στο «βαρκό». Στο σημείο αυτό είχαν στήσει το κονάκι τους, όπου ξεχειμώνιαζαν το κοπάδι τους. Το καλοκαίρι πήγαιναν στα ορεινά της Ευρυτανίας.
Βλαχοκόνακα. Περιοχή, όπου έφτιαχναν τα κονάκια τους διάφορες οικογένειες βλάχων (Ντελής κλπ.), που έρχονταν για ξεκαλοκαιριό.
Σκυλόκαμπος. Πεδινή, αλλά άγονη έκταση στο δυτικό τμήμα στα όρια με τον Ασβέστη.
Κεφαλόβρυσο. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά και ήταν κατάφυτη από κουμαριές, κέδρους και άλλα δέντρα στα όρια με τον Ασβέστη. Παλιά υπήρχε βρύση, της οποίας της νερό έβγαινε από κουφάλα δέντρου.
Καναράς. Βρίσκεται στα όρια με Ασβέστη και είναι η ψηλότερη κορυφή. Η λέξη είναι τούρκικη και σημαίνει «μαύρο βουνό».
Φούρκα. Αποτελεί πέρασμα από το «βαρκό» προς το «μπουγάζι» και μέσω «μοχλούκας» στη Δυτική Φθιώτιδα.
Ομπρέλα. Μικρός λόφος στην αριστερή πλευρά που μοιάζει με ανοιχτή ομπρέλα.
Κώσταινες ή Μπέζος. Γυμνή περιοχή ανάμεσα σε δασική έκταση. Αργότερα πήρε και το όνομα Μπέζος από τον Μπέζο, ο οποίος εκτελέστηκε εκεί κατά τη γερμανική κατοχή (1942) από τους αντάρτες, διότι θεωρήθηκε ότι συνεργαζόταν με τους Ιταλούς.
Ισιάδια. Ορεινή επίπεδη δασική περιοχή.
Αγκορτσιά[1] τ’ Αλέξη. Πήρε το όνομα από μια μεγάλη αγκορτσιά που υπήρχε εκεί και ανήκε μάλλον στον Αλέξη Υφαντή, από τους πρώτους κατοίκους του χωριού.
Πηγαδούλα. Περιοχή με πολλά νερά και βαρκά, στην οποία υπήρχε πηγή που έμοιαζε με πηγάδι.
Ζαζάκι. Μικρός χαρακτηριστικός λόφος στα αριστερά. Αποτελεί φυσικό παρατηρητήριο, γι’ αυτό οι αγροφύλακες έφτιαχναν τις δραγασιές[2] τους.
Ασπρόσαρες. Στα νοτιοανατολικά, περιοχή καλλιεργήσιμη και δασική με ασβεστώδες έδαφος.
Πρέγκι. Στα ανατολικά, όπου τα όρια με το «παλιοχώρι».
Γ΄. Μπουγάζι
Αποτελεί μια μικρή κοιλάδα, που διαρρέεται από το ομώνυμο ρέμα, το Μπουγαζόρεμα. Η λέξη είναι τουρκική, boğaz, και σημαίνει το ρεύμα αέρα που περνάει σε ένα στενό πέρασμα. Πράγματι όταν στέκεσαι στην κορυφή της Μουχλούκας, αλλά και στην έξοδο του Μπουγαζίου, σε «θερίζει» κυριολεκτικά ο αέρας. Επί Τουρκοκρατίας, αλλά προφανώς και προγενέστερα, ήταν το βασικότερο πέρασμα, από το οροπέδιο του Δομοκού, και γενικότερα της Θεσσαλίας, προς την Δυτική κοιλάδα του Σπερχειού. Κοντά στο Μπουγάζι επί Τουρκοκρατίας, υπήρχε πέτρινη βρύση, για τους ταξιδιώτες και οδοιπόρους. Επίσης από αυτόν τον δρόμο γινόταν η μεταφορά ψαριών, από την αποξηραμένη πλέον λίμνη Ξυνιάδας, προς Δυτική Φθιώτιδα και Ευρυτανία.
Ένα μέρος από τα πολλά νερά του οδηγούνταν με αυλάκι για τη λειτουργία του νερόμυλου. Χαρακτηριστικό του το τσουχτερό κρύο τον χειμώνα και η δροσιά το καλοκαίρι. Το έδαφος προσφέρεται περισσότερο για την κτηνοτροφία και λιγότερο για τη γεωργία. Παλιά αποτελούσε πέρασμα από τη Θεσσαλία προς τη Δυτική Φθιώτιδα. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φθιώτιδας έχει αποφασίσει τη δημιουργία μικρής τεχνητής λίμνης με την κατασκευή φράγματος για την άρδευση των χωραφιών του κάμπου. Τα έργα έχουν ξεκινήσει αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα.
Τα επί μέρους τοπωνύμια ξεκινώντας από δεξιά είναι:
Πετρομάντρι. Προσήλια περιοχή, κατάλληλη για εγκατάσταση κτηνοτροφικών μονάδων. Πάντα υπήρχαν μαντριά εκεί, ακόμα και σήμερα. Από ένα πέτρινο μαντρί πήρε και το όνομα.
Αλεπότρυπες. Πετρώδης και άγονη περιοχή, αλλά αρκετά ζεστή. Γι’ αυτό οι αλεπούδες έκαναν εκεί τις φωλιές τους και ξάπλωναν στον ήλιο για να ζεσταθούν.
Τύμπανος. Βοσκότοπος και δασική έκταση σε σχήμα χωνιού.
Παλιάμπελα. Εκταση στα δυτικά της θέσης «τύμπανος», όπου πολύ παλιά καλλιεργούνταν αμπέλια.
Του Σαμαρά το μαντρί. Το μαντρί αυτό είχε κάνει ο Γεώργιος Σαμαράς.
Τρία Δέντρα. Περιοχή με τρία χαρακτηριστικά δέντρα (βελανιδιές).
Γιούρτια. Θαμνώδης περιοχή, ιδανική για την κτηνοτροφία στα όρια με τον Ασβέστη και το Αρχάνι.
Ράφτη μαντριά. Τα μαντριά αυτά ανήκαν στον Νικόλαο Ράπτη.
Κοκκάλια. Περιοχή στα βορειοδυτικά, όπου βρέθηκαν ανθρώπινα κόκαλα και φούρνοι. Πιθανολογείται ότι υπήρχε αρχαίος οικισμός.
Μοχλούκα. Περιοχή στα όρια με το Αρχάνι. Αποτελούσε διάβαση και σταθμό ελέγχου από τη Θεσσαλία προς τη Στερεά. Υπήρχε στρατώνας σε καλή κατάσταση μέχρι το 1940. Ηταν το λημέρι ονομαστών ληστών, όπως του Γεωργαλή από τη Γιαννιτσού, του Μπαρούση και του Μασόλα από τη Ρεντίνα, του Καρανίκα από την Τσιούκα, του Τσάγκα από τη Γραμμένη κ.ά.
Φούρνια. Λόγγος ανάμεσα στο «καραπούρνι» και στη «μουχλούκα».
Καραπούρνι. Λόφος με πλούσια βλάστηση από βαθυπράσινο πουρνάρι αριστερά από τα «τρία δέντρα». Πήρε το όνομα από το καρά (=μαύρο) και πουρνάρι.
Σκουραλί. Βοσκότοπος κατάλληλος για την αιγοτροφία.
Τούρλα. Ύψωμα μετά το «σκουραλί».
Τρανή διασέλα. Περιοχή στα όρια του μπουγαζίου που έβλεπε προς τις «αλεξλαγκάδες».
Πάτωμα. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά στα όρια με το Αρχάνι. Το έδαφος είναι απότομο και έχει πυκνή βλάστηση. Το ύψωμα μοιάζει με εξώστη (πάτωμα), από όπου πήρε και το όνομα.
Ξυλάδες. Δασώδης περιοχή, αριστερά του «πατώματος» στα όρια με το Αρχάνι και το Τρίλοφο. Είναι η πιο απομακρυσμένη και ταυτόχρονα δύσβατη περιοχή του χωριού. Από αυτήν οι κάτοικοι προμηθεύονταν ξύλα για το τζάκι και άλλες χρήσεις, γι’ αυτό και το όνομα.
Γελαδόσταλος. Πεδινή έκταση, όπου όπως λέει και το όνομά του στάλιζαν τα γελάδια του χωριού τις μεσημεριανές ώρες.
Μέγα Ίσιωμα. Μια μεγάλη επίπεδη έκταση στα όρια των χωριών Περιβολίου, Αγίου Στεφάνου, Τριλόφου και Αρχανίου με φυσική στέρνα συγκέντρωσης βρόχινων νερών. Στο σημείο αυτό υπήρχε παλιά στρατιωτικό φυλάκιο.
Σημαία. Περιοχή χωρίς μεγάλη βλάστηση, λάκα.
Πετροβόρος. Βοσκότοπος με πολλές πέτρες στην αριστερή πλευρά του «μπουγαζίου». Εδώ είχαν εγκατασταθεί μετά το 1840 οι «Κονιάρ», μέλη μιας γύφτικης τουρκικής φυλής, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Αυτό φαίνεται πολύ πιθανό από το γεγονός ότι υπάρχουν μέχρι και σήμερα χαλάσματα. Μεταφέρεται από γενιά σε γενιά ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο. Οι Κονιάρ σταμάτησαν κάποτε μια γαμήλια πομπή, που προέρχονταν από τη Φθιώτιδα και πήραν τη νύφη. Οι Έλληνες έφεραν βαριά αυτή την προσβολή και έψαχναν ευκαιρία να την ξεπλύνουν. Κατά μία εκδοχή, ο Νάνες από τον Άγιο Στέφανο βγήκε στο κλαρί και έσφαξε πολλούς από αυτούς, ενώ οι άλλοι έφυγαν μακριά. Κατ’ άλλη εκδοχή, που φαίνεται ως η ορθή, οι συγγενείς του γαμπρού και της νύφης ζήτησαν βοήθεια από τον γνωστό οπλαρχηγό της Σπερχειάδας Κοντογιάννη, ο οποίος έστειλε οπλισμένα παλικάρια και εξόντωσε τους Κονιάρ.
Τα μαντριά του Παπαδή. Στην πλαγιά αυτή δίπλα από το «πετροβόρος» είχε τα μαντριά του ο Παπαδής (Παπαθεοδώρου).
Γυφτόβρυση. Στη λαγκαδιά κοντά στο «πετροβόρος» και «τα μαντριά του Παπαδή» υπήρχε βρύση. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη προέρχεται από το γεγονός ότι φέρνει λίγο νερό. Η δεύτερη από τους γύφτους Κονιάρ, που έπαιρναν νερό από αυτή.
Του Σαμαρά το δέντρο. Οφείλει το όνομα στο γεγονός ότι στην περιοχή είχε ένα χωράφι ο Σαμαράς και μέσα υπήρχε ένα μεγάλο δέντρο (βελανιδιά).
Τουλούπα. Βοσκότοπος στα αριστερά της ρεματιάς μετά «του Σαμαρά το δέντρο».
Βρύση. Στην περιοχή αυτή υπήρχε βρύση και ο Παναγιώτης Μπάμπαλης είχε τοποθετήσει μια κοπάνα από άσπρη πέτρα.
Κέδρος. Καλλιεργήσιμη έκταση κοντά στα «παλιάμπελα», όπου υπήρχε ένα μεγάλο δέντρο (κέδρος).
Χούσαινα. Βρίσκεται στο κέντρο της κοιλάδας με πολλά νερά και πλούσια βλάστηση.
Αμπλάκος. Υπήρχε (υπάρχει και σήμερα) μικρή πηγή (άμπλας) με δροσερό νερό.
Ανάβρα. Περιοχή στο κέντρο του «μπουγαζιού» με πολύ δροσερό νερό και αυτοφυή φυτά (βούρλα).
Μεγάλη δέση. Μεγάλο φράγμα στο κάτω μέρος της κοιλάδας. Τα νερά με αυλάκι, τον μυλαύλακο, οδηγούνταν στον μύλο για να κινούν τις μεγάλες μυλόπετρες και να αλέθουν τα γεννήματα. Λειτουργούσε και σαν πλαζ, όπου έκαναν μπάνιο οι πιο ανθεκτικοί στα κρύα νερά.
Μικρή δέση. Μικρότερο φράγμα στην είσοδο του «μπουγαζιού». Κρατούσε τα νερά που περίσσευαν ή ξέφευγαν από τη «μεγάλη δέση», τα οποία χρησιμοποιούνταν για το πότισμα των χωραφιών στα «μαυρόια» και τα «τριάγκωνα».
Μπουγαζόρεμα. Περιλαμβάνει την περιοχή από τον επαρχιακό ασφαλτοστρωμένο δρόμο μέχρι τη μεγάλη δέση.
Δ΄. Τριάγκωνα
Με το όνομα αυτό νοείται μια ευρεία γεωφυσική ενότητα που ξεκινάει από το «μπουγαζόρεμα» και εκτείνεται βορειοανατολικά μέχρι τον Δερελιώτη ποταμό, ανατολικά μέχρι την πρώην λίμνη Ξυνιάδας, νοτιοανατολικά μέχρι και το τοπωνύμιο «στενό». Πιθανολογείται ότι υπήρχε παλιά οικισμός. Στα δεξιά του δρόμου προς τη Λαμία υπάρχουν τα τοπωνύμια:
Τριάγκωνα. Περιοχή καλλιεργήσιμη μετά το «μπουγαζόρεμα». Οφείλει το όνομα στο τριγωνικό σχήμα.
Ζάχου διασέλα. Το διάσελο[3] ανάμεσα στο «μπουγάζι» και τα «τριάγκωνα», όπου είχε τα μαντριά του ο Βασίλειος Ζάχος.
Μάρμαρα. Πλαγιά όπου παλιά υπήρχαν τα μαντριά Κατσούλη. Οφείλει το όνομα στη σύσταση του πετρώματος.
Παλιόμυλος. Ο λόφος στα δεξιά του «φυλακίου». Άγνωστη η προέλευση της ονομασίας, αφού η θέση αυτή δεν δικαιολογεί τη λειτουργία μύλου.
Πλαγιές. Οι πλαγιές γύρω από τα «μάρμαρα».
Βαμβακιές. Περιοχή με ζεστό κλίμα, όπου πολύ παλιά καλλιεργούνταν βαμπάκι.
Ιάκωβος. Περιοχή στο δεξιό μέρος της σιδηροδρομικής γραμμής Πιθανολογείται ότι πήρε το όνομα από κάποιον αγρότη ή κτηνοτρόφο.
Αλεξλαγκάδες. Το πλάτωμα μετά τα «μάρμαρα».
Γαυρόρεμα. Το ρέμα που πηγάζει από τα «ισιώματα» και χύνεται στην περιμετρική τάφρο της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας. Το όνομα οφείλεται στους γαύρους[4], που υπάρχουν στις όχθες του.
Φτιλιάδια. Άγονη και πετρώδης περιοχή. Πήρε το όνομά της από τις φτελιές[5]
Γαυρόλακκα. Επίπεδη έκταση (λάκκα) στην κορυφή του «γαυρορέματος».
Στα αριστερά του δρόμου βρίσκονται τα τοπωνύμια:
Μαυρόια. Καλλιεργήσιμη έκταση, όχι πολύ γόνιμη, με όρια τον επαρχιακό δρόμο Περιβολίου-Λαμίας, Δερελιώτης ποταμός και σιδηροδρομική γραμμή. Το όνομα οφείλεται στα μαύρα χώματα. Παλιά καλλιεργούνταν σίκαλη, καλαμπόκι και μαυρομάτικα φασόλια.
Γέφυρα. Η περιοχή γύρω από τη σιδηροδρομική γέφυρα του Δερελιώτη ποταμού.
Φυλάκιο. Υπήρχε παλιότερα λιθόκτιστο φυλάκιο, για χρήση των φυλάκων της σιδηροδρομικής γραμμής, στο σημείο που περνάει ο επαρχιακός δρόμος Περιβολίου-Λαμίας.
Μετά τη σιδηροδρομική γραμμή βρίσκονται τα τοπωνύμια:
Περιβόλι ή βοϊδολίβαδο. Η περιοχή που ορίζεται αριστερά από τον επαρχιακό δρόμο Περιβολίου-Λαμίας, τη σιδηροδρομική γραμμή, τον Δερελιώτη ποταμό, την πρώην λίμνη Ξυνιάδας και το «γαυρόρεμα». Παλιά δεν καλλιεργούνταν, αλλά χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοπος βοοειδών.
Λάκκες. Η περιοχή ανάμεσα στα δεξιά του επαρχιακού δρόμου Περιβολίου-Λαμίας, στη σιδηροδρομική γραμμή και το «γαυρόρεμα».
Του Κοντογεώργου τα μαντριά. Περιοχή μετά τις «λάκκες», όπου είχε τα μαντριά του ο Γεώργιος Κοντογεώργος.
Στενό. Ονομάζεται έτσι, διότι αποτελούσε μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στη λίμνη Ξυνιάδας και τη σιδηροδρομική γραμμή.
Ε΄. Ντολαή
Εκτείνεται πέρα από την περιοχή «στενό» ένθεν και ένθεν του επαρχιακού δρόμου Περιβολίου-Λαμίας. Ένα μέρος είναι καλλιεργήσιμο και το άλλο βοσκότοποι.
Ζαγαζίκη μαντριά. Περιοχή αμέσως μετά το «στενό» στα δεξιά του δρόμου, όπου είχαν τα μαντριά τους οι Γεώργιος και Ηλίας Ζαγαζίκης.
Τσαγαλιές. Η περιοχή στα δεξιά του δρόμου και απέναντι από την «βουλή». Πήρε το όνομα από τις τσαγαλιές[6], που αφθονούσαν εκεί.
Μαυρονέρια. Η περιοχή μετά τις «τσαγαλιές». Πήρε το όνομα από τα μαύρα νερά που ανέβλυζαν.
Αλωνάκι. Επίπεδη έκταση, όπως μαρτυράει και το όνομα, πάνω από το «στενό».
Κρέμαση. Κατηφορική πλαγιά πάνω από τη γραμμή στο ύψος του «στενού».
Γέφυρα Μαργαρίτη. Γέφυρα του σιδηροδρόμου. Πήρε το όνομα από τα μαντριά του Μαργαρίτη.
Στρώματα. Το πλάτωμα πάνω από τη «γέφυρα Μαργαρίτη».
Σανταλόρεμα. Το ρέμα που πηγάζει από τις «λούτσες» και χύνεται στην περιφερειακή τάφρο, αφού περάσει τη σιδηροδρομική γραμμή.
Αητοφωλιά. Μεγάλος βράχος κάτω από το «καραούλι». Αποτελεί κατοικία των αετών. Από τις φωλιές τους πήρε το όνομα.
Καραούλι. Η ψηλότερη κορυφή με θαυμάσια θέα, γεγονός που της έδωσε το όνομα.
Γαλάζια. Περιοχή στα όρια Περιβολίου και Αγίου Στεφάνου, όπου η σήραγγα του σιδηροδρόμου. Οφείλει το όνομα στα γαλάζιο χρώμα του πετρώματος.
Φτελόρεμα. Ρέμα κοντά στη «γαλάζια», που πήρε το όνομα από τις φτελιές.
Λούτσες. Περιοχή δίπλα από το «καραούλι».
Βουλή. Περιοχή στα αριστερά του επαρχιακού δρόμου προς Αγιο Στέφανο.
Πέντε βρύσες. Περιοχή στα όρια Περιβολίου και Αγίου Στεφάνου, ακριβώς κάτω από τον εθνικό δρόμο. Υπήρχαν πέντε βρύσες με άφθονο και δροσερό νερό. Το νερό τους χάθηκε τη δεκαετία του 1960, όταν η Κοινότητα Αγίου Στεφάνου χρησιμοποίησε το νερό για την ύδρευση του χωριού. Η περιοχή αυτή, όταν υπήρχε ακόμα η λίμνη Ξυνιάδας λειτουργούσε σαν κέντρο διαμετακομιστικό των ψαριών της λίμνης με σχετικές εγκαταστάσεις. Εδώ φόρτωναν οι κεραντζήδες[7] τα άλογα με τα καλάθια γεμάτα με νόστιμα και θρεπτικά ψάρια για να τα πουλήσουν στα χωριά της δυτικής Φθιώτιδας.
ΣΤ΄. Κάμπος
Είναι η μεγαλύτερη και πιο γόνιμη περιοχή στα ανατολικά του χωριού. Βόρεια ακολουθεί τα όρια της αγροτικής περιοχής της Μακρυρράχης και συνεχίζει κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή μέχρι την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα. Νότια ακολουθεί τον Δερελιώτη ποταμό και συνεχίζει κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή μέχρι την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα. Η περιοχή αυτή ήταν αρδευόμενη από τα νερά που κατέβαζε ο Δερελιώτης ποταμός και γι’ αυτό ήταν πολύ γόνιμη. Παραδοσιακές καλλιέργειες ήταν τα σιτηρά, το καλαμπόκι, το τριφύλλι, τα μποστάνια και τα κηπευτικά. Αργότερα εγκαταλείφτηκαν τα μποστάνια και τα κηπευτικά και εισήχθησαν για κάμποσα χρόνια οι καλλιέργειες των ζαχαροτεύτλων και της βιομηχανικής ντομάτας. Τα επί μέρους τοπωνύμια είναι:
Αλώνια. Έκταση στα ανατολικά του χωριού αμέσως μετά τα σπίτια αριστερά και δεξιά του Δερελιώτη ποταμού ανάμεσα στο δρόμο προς Άγιο Στέφανο και στο δρόμο προς τον ΣΣ ΑΓΓΕΙΑΙ. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του χωριού είχαν ένα μικρό χώρο, το αλώνι τους, όπου μετέφεραν τα θερισμένα σιτηρά και τα καλαμπόκια για το αλώνισμα, που γινόταν με τα άλογα.
Λιβάδια. Περιοχή κοντά στο χωριό με πολλά νερά, γεγονός που ευνοούσε την καλλιέργεια κήπων.
Μωρατέικα. Περιοχή μετά τα «λιβάδια» ανάμεσα στον επαρχιακό δρόμο Περιβολίου Λαμίας, στον Δερελιώτη ποταμό και στο «μπουγαζόρεμα».
Μυλαύλακο. Το αυλάκι που μετέφερε το νερό από τον νερόμυλο στον Δερελιώτη ποταμό.
Δέση. Πρόχειρο φράγμα από ξύλα και χώμα, που έφτιαχναν οι κάτοικοι στις αρχές του καλοκαιριού στο ρέμα κοντά στο τυροκομείο Σωτηρόπουλου. Είχε σκοπό να συλλέξει τα νερά για το πότισμα των χωραφιών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Όταν τελείωνε η ποτιστική περίοδος έσπαζαν το φράγμα για να εκλείψει ο κίνδυνος πλημμυρών τον χειμώνα. Το σπάσιμο του φράγματος γνωστοποιούνταν στους κατοίκους με το χτύπημα της καμπάνας, ώστε να πάνε όσοι ήθελαν να ψαρέψουν ψάρια με εύκολο τρόπο την ώρα εκείνη. «Ηταν υπέροχες εκείνες οι ημέρες και αλησμόνητες οι ώρες, όπου άνδρες, γυναίκες, παιδιά και γέροντες τσαλαβουτούσαν στα εναπομείναντα νερά για να συλλέξουν ψάρια μέσα σε ένα πανδαιμόνιο από φωνές, γέλια, σπρωξίματα και τσαλαβουτήματα» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Απόστολος Αθαν.Σκαλιστήρας. Αργότερα κατασκευάστηκε μόνιμο τσιμεντένιο φράγμα με σιδερένια πόρτα, το οποίο όμως δεν χρησιμοποιείται πλέον διότι αφ’ ενός δεν υπάρχει νερό το καλοκαίρι αφ’ ετέρου έχει αλλάξει ο τρόπος άρδευσης.
Κανάλια. Αποτελούσε την καρδιά του αρδευτικού συστήματος του κάμπου. Στη θέση αυτή συγκεντρώνονταν τα νερά του φράγματος. Στη συνέχεια μέσα από ένα δίκτυο καναλιών (αυλακιών) έφταναν σχεδόν σε όλο τον κάμπο, ακόμα και κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή. Χαρακτηριστικά ήταν τα ξύλινα γεφυράκια, από τα οποία περνούσαν άνθρωποι και ζώα.
Χαντζέικα. Γόνιμη έκταση αριστερά από τα «κανάλια». Οφείλει το όνομα στον ιδιοκτήτη Χαντζή.
Πλατανάκια. Περιοχή μετά τα «κανάλια». Πήρε το όνομα από δύο μεγάλα πλατάνια που υπήρχαν εκεί.
Προχάρκα. Περιοχή μετά και αριστερά από τα «πλατανάκια».
Δυο ρέματα. Η περιοχή γύρω από το σημείο, όπου ενώνονται τα δύο ρέματα, ο Δερελιώτης ποταμός και το μπουγαζόρεμα.
Ξεχύματα. Περιοχή γονιμότατη κοντά στα «δυο ρέματα». Πήρε το όνομα από τη λάσπη που άφηνε στα χωράφια ο Δερελιώτης ποταμός, όταν πλημμύριζε και «ξέχυνε» τα νερά του σ’ αυτά.
Κορομηλιές ή αμπέλια. Βρίσκεται στα όρια της Μακρυρράχης. Πήρε το όνομα από τις αγριοκορομηλιές που φύονταν εκεί και από τα αμπέλια, που καλλιεργούνταν στην περιοχή με εξαιρετικής ποιότητας σταφύλια.
Γκεκομάντρια. Έκταση που χρησιμοποιούνταν για βοσκή πάνω και κοντά στη σιδηροδρομική γραμμή στα όρια με την Μακρυρράχη. Πήρε το όνομα από τους Γκέκηδες, που έβοσκαν εκεί τα κοπάδια τους. Σήμερα είναι καλλιεργήσιμη έκταση.
Αγκορτσούλα. Οφείλει το όνομα σε μια μεγάλη γκορτσιά, όπου οι κάτοικοι απολάμβαναν τη δροσιά τα καλοκαιριάτικα μεσημέρια.
Καράπες. Περιοχή κοντά στην «αγκορτσούλα».
Παλούκια. Περιοχή κοντά στην «αγκορτσούλα» και στις «καράπες». Το όνομα ίσως οφείλεται σε περιφράξεις των χωραφιών της περιοχής.
Στριβάδια. Πήρε το όνομα από το ψηλό λογχοειδές φυτό, που φύτρωνε εκεί.
Πανοκέφαλη. Περιοχή κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή, που εκτείνεται μέχρι τα «παλιοπόταμα», στα όρια της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδα.
Τριανταφυλλιές. Περιοχή πάνω και δίπλα στη σιδηροδρομική γραμμή. Πήρε το όνομα από τις αγριοτριανταφυλλιές, που φύτρωναν στην περιοχή.
Λιαπέικα. Περιοχή πάνω από τη σιδηροδρομική γραμμή. Προφανώς οφείλει το όνομα σε κάποια οικογένεια με το όνομα Λιάπης.
Τσεκούρα. Περιοχή πάνω από τη σιδηροδρομική γραμμή.
Τουρκάκια. Περιοχή πολύ γόνιμη κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή.
Κεντράδια. Περιοχή συνέχεια της προηγούμενης («τουρκάκια»). Σήμερα είναι καλλιεργήσιμη, όμως παλιά ήταν τσαΐρια[8], όπου έκοβαν χορτάρια για ζωοτροφή.
Άσπρη πέτρα. Απομακρυσμένη περιοχή στα όρια με την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα. Πήρε το όνομα από τις άσπρες πέτρες που υπήρχαν εκεί.
Παλιοπόταμα. Περιοχή στα όρια με την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα κάτω από την «πανοκέφαλη», τις «τσαπουρνιές» και τα «κραϊνομήτρια». Πήρε το όνομα από τα μικρά ποταμάκια, νεροφαγώματα.
Κραϊονομήτρια. Περιοχή κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή κοντά στα όρια με την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα
Τσαπουρνιές. Περιοχή κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή δίπλα από τα «κραϊονομήτρια» και μέχρι τα «παλιοπόταμα». Πήρε το όνομα από τις πολλές τσαπουρνιές[9], που φύονταν εκεί.
Καβάκια. Από τις πιο γόνιμες περιοχές. Πήρε το όνομα από τα καβάκια[10], που φύονταν εκεί.
Τσούμες. Περιοχή κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή. Οφείλει το όνομα στις μεγάλες πέτρες, που υπήρχαν εκεί.
Λαιμούδια. Περιοχή στα όρια με την αποξηραμένη λίμνη Ξυνιάδα. Πήρε το όνομα από το σχήμα, που ήταν στενές και μακριές λωρίδες, σαν λαιμοί.
Ζ΄. Λίμνη
Περιλαμβάνει τα χωράφια που προήλθαν από την αποξήρανση της λίμνης Ξυνιάδας. Είναι μια πολύ εύφορη έκταση σχήματος περίπου τραπεζίου. Ορίζεται από τον Δερελιώτη ποταμό, την περιφερειακή τάφρο, τον αγροτικό δρόμο από το «στενό» προς τη «λίμνη» και την κεντρική τάφρο, που περνάει κοντά στον ΣΣ ΑΓΓΕΙΑΙ και χύνεται στον Ενιπέα ποταμό προς τη Θεσσαλία. Περιλαμβάνει τα τεμάχια[11] με τους αριθμούς 9, 10, 11, 12 και 13 (μέρος, όχι ολόκληρο).
[1] Άγρια αχλαδιά
[2] Καλύβες που χρησιμοποιούσαν οι «δραγάτες», φύλακες των χωραφιών (αμπελιών, μποστανιών κλπ.)
[3] Διάσελο ή διασέλα είναι το σχετικά ομαλό μέρος που ενώνει δύο κορυφές, ο αυχένας του βουνού
[4] Είδος θάμνων
[5] Είδος δέντρων
[6] Αμυγδαλιές
[7] Μικροπωλητές ψαριών
[8] Τουρκική λέξη που δηλώνει ακαλλιέργητη έκταση, λιβάδι
[9] Θάμνος ή μικρό δέντρο, του οποίου οι καρποί (τσάπουρνα) έχουν έντονα στυφή και ξινή γεύση
[10] Είδος λεύκας
[11] Ορθογώνια κομμάτια πλάτους περίπου 250 μέτρων, που ξεκινούν από την περιφερειακή τάφρο και καταλήγουν στην κεντρική τάφρο
