Γενικά

Στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (έκδοση 1930) στο λήμμα «Περιβόλι» αναφέρεται:

«Χωρίον της επαρχίας Δομοκού του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος[1], έδρα ομωνύμου κοινότητος. Κάτοικοι (1928) 673. Έχει ταχυδρομικό γραφείο και δημοτικό σχολείο. Πρότερον εκαλείτο Δερελή».

Το όνομα Δερελί (ή Δερελή), εξελληνισμένο από το τουρκικό Dereli, ήταν τουρκικό και οφείλεται στο ρέμα που διασχίζει το χωριό. Η λέξη «dere» σημαίνει ρέμα, μικρό ποτάμι και το «li» σημαίνει τόπος, δηλαδή τόπος ρέματος. Με το όνομα «Δερελί» υπήρχαν και άλλα τοπωνύμια και οικισμοί επί τουρκοκρατίας με την ίδια μορφολογία του εδάφους, όπως η κωμόπολη Γόννοι Λάρισας κοντά στα Τέμπη.

Το όνομα «Περιβόλι» οφείλεται στο γεγονός ότι παλαιότερα, εξαιτίας των πολλών νερών, υπήρχαν πολλοί κήποι, περιβόλια στα οποία καλλιεργούνταν διάφορα λαχανικά. Η αλλαγή του ονόματος έγινε με το από 11/9/1928 διάταγμα (ΦΕΚ 193 Α΄/20.9.1928).

Το χωριό βρίσκεται σε γεωγραφικό μήκος 22,1799478087 και σε γεωγραφικό πλάτος 39,0611101227. Το υψόμετρο στην πλατεία ανέρχεται στα 491 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Συνορεύει με τα χωριά βόρεια Μακρυρράχη, δυτικά Ασβέστη, νότια Άγιο Στέφανο, Αρχάνι και Τρίλοφο και ανατολικά Παναγιά και Ομβριακή.

Είναι ένα από τα οκτώ παραλίμνια χωριά[2] της λίμνης Ξυνιάδας[3], που αποξηράνθηκε σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Η λίμνη, γνωστή από την αρχαιότητα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική, και όχι μόνο, ζωή της ευρύτερης περιοχής. Τα άφθονα ψάρια της λίμνης πουλιόντουσαν ακόμα και στη Θεσσαλία από τους πολλούς ψαράδες που δραστηριοποιούνταν σε αυτήν και έθρεψαν γενιές και γενιές. Η ύπαρξη της λίμνης έκανε πιο ήπιο το κλίμα της περιοχής. Με την αποξήρανση της λίμνης παραχωρήθηκαν σε κατοίκους πολλών χωριών, ακόμα και μακρινών, περίπου τριάντα πέντε χιλιάδες στρέμματα. Η καλλιέργεια αυτών των κτημάτων είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί αισθητά το εισόδημά τους και κατ’ επέκταση το βιοτικό τους επίπεδο. Εξέλιπε επίσης το φαινόμενο της ελονοσίας που, εξαιτίας των κουνουπιών που ζούσαν στη λίμνη, ταλάνιζε τον γύρω πληθυσμό. Σήμερα έχουν αλλάξει οι συνθήκες και γίνονται σκέψεις για ανασύσταση της λίμνης.

Το χωριό έχει άμεση συγκοινωνιακή επικοινωνία με το Δομοκό, πρωτεύουσα της Επαρχίας, από τον οποίο απέχει 22 χιλιόμετρα και τη Λαμία, πρωτεύουσα του Νομού, από την οποία απέχει 45 χιλιόμετρα. Υπάρχει επίσης αρκετά καλή πρόσβαση προς τη Θεσσαλία (Καρδίτσα, 60 χιλιόμετρα, Τρίκαλα, 85 χιλιόμετρα). Από την Αθήνα απέχει 260 χιλιόμετρα και από τη Θεσσαλονίκη 250 χιλιόμετρα.

Αποτελεί το σημείο διέλευσης των κατοίκων των ορεινών χωριών (Ασβέστης, Παλιά και Νέα Γιαννιτσού, Πάππα και Ροβολιάρι) προς τα χωράφια της πρώην λίμνης Ξυνιάδας και τον Δομοκό. Στην αρχαιότητα, αλλά και μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, αποτελούσε πέρασμα προς τη δυτική Φθιώτιδα (Αρχάνι, Μακρακώμη, Σπερχειάδα κλπ.) μέσα από το Μπουγάζι και τη Μουχλούκα. Μάλιστα υπήρχε καρόδρομος για την κίνηση των κάρων που αφθονούσαν παλιά. Επίσης, στη Μουχλούκα υπήρχε στρατιωτικό φυλάκιο (σώζονται ακόμα ερείπια), αφού στο σημείο αυτό ήταν τα όρια του ελληνικού κράτους μετά την επανάσταση του 1821.

Η συγκοινωνία παλιά, πριν το 1950, ήταν πολύ δύσκολη. Γινόταν κυρίως με τα ζώα μέσα από στενούς χωμάτινους δρόμους με πολλή σκόνη το καλοκαίρι και πολλή λάσπη τον χειμώνα. Τη δεκαετία του 1950 χαλικοστρώθηκαν οι δρόμοι προς Δομοκό και Λαμία. Αυτό επέτρεψε στο ΚΤΕΛ Φθιώτιδας να εκτελέσει τα πρώτα δρομολόγια με λεωφορεία παλαιού τύπου, τα οποία διανυκτέρευαν στο χωριό.

Αποτελεί μεγάλο ευτύχημα για το χωριό το γεγονός ότι σε πολύ μικρή απόσταση περνάει ο σιδηρόδρομος, ο οποίος εξυπηρετεί μέσω του Σ.Σ. «ΑΓΓΕΙΑΙ»[4] τη συγκοινωνία προς Λαμία, Αθήνα και Λάρισα, Θεσσαλονίκη. Η σημασία του σιδηροδρόμου είναι μεγάλη και γίνεται κατανοητή στις περιπτώσεις διακοπής της οδικής συγκοινωνίας λόγω χιονοπτώσεων ή άλλων προβλημάτων.

Από το έτος 2010 άρχισε η ανακατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής. Κατασκευάζονται ήδη νέες σήραγγες με μεγαλύτερη αυτή της Οθρυος ανάμεσα στα Στύρφακα και τον Άγιο Στέφανο μήκους περίπου 6,5 χιλιομέτρων. Η σήραγγα κατασκευάζεται από την εταιρία ΑΚΤΩΡ Α.Ε., που διευθύνει ο χωριανός μας μηχανικός Δημήτριος Αθανασίου Κούτρας. Όταν ολοκληρωθούν τα έργα, τα τραίνα θα μπορούν να αναπτύσσουν μεγάλες ταχύτατες με αποτέλεσμα να μειωθεί αισθητά ο χρόνος πρόσβασης στους παραπάνω προορισμούς. Εξάλλου, άρχισε η κατασκευή νέου σιδηροδρομικού σταθμού ανάμεσα στο Περιβόλι και στον Άγιο Στέφανο.

Ένα ακόμα μεγάλο συγκοινωνιακό έργο άρχισε να κατασκευάζεται μέσα στο έτος 2010. Πρόκειται για τον αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδος, γνωστό και σαν Ε65. Θα ενώνει τον αυτοκινητόδρομο Πατρών Αθηνών Θεσσαλονίκης Ευζώνων (Π.Α.Θ.Ε.) στο ύψος της Λαμίας με την Εγνατία οδό στο ύψος του χωριού Καλλιθέα Γρεβενών. Περνάει δε πολύ κοντά στο Περιβόλι σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου. Το έργο αυτό ασφαλώς θα συντομεύσει και θα διευκολύνει πάρα πολύ την πρόσβαση προς την Αθήνα αφ’ ενός και αφ’ ετέρου προς τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία.

Επί τουρκοκρατίας το χωριό ήταν χτισμένο στη θέση «παλιοχώρι» δυτικά από τη σημερινή του θέση, στην κατεύθυνση προς τα ορεινά χωριά. Στη σημερινή του θέση μεταφέρθηκε σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το 1897 το χωριό βρισκόταν στη σημερινή του θέση.

[1] Τότε αποτελούσαν ένα Νομό

[2] Τα υπόλοιπα είναι: Άγιος Στέφανος, Κορομηλιά, Ξυνιάδα, Άγιος Γεώργιος, Ομβριακή, Παναγιά και Μακρυρράχη

[3] Για περισσότερα στοιχεία για τη λίμνη βλ. το αντίστοιχο κεφάλαιο

[4] Ο καινούργιος σταθμός, αν και έχει κτιστεί στο έδαφος του Περιβολίου ονομάζεται Σ.Σ. Αγίου Στεφάνου

Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων